Από το επετειακό 10ο Πανελλήνιο Συνέδριο με θέμα: «Προς ένα νέο σύστημα απονομής ποινικής δικαιοσύνης – Ο νέος Ποινικός Κώδικας και ο νέος Κώδικας Ποινικής Δικονομίας» που διοργάνωσε για ακόμα μια χρονιά με μεγάλη επιτυχία η Ένωση Ελλήνων Νομικών e‐ Θέμις! Συγχαρητήρια στον Πρόεδρο Δημήτρη Αναστασόπουλο για την εξαιρετικη οργάνωση και θεματολογία.
Ο χαιρετισμός της Ιωάννας Καλαντζάκου:
Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,
Αξιότιμοι κύριοι Δικαστές,
Κύριοι καθηγητές και λοιπά εκλεκτά μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας,
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Καλησπέρα σας.
Θα μου επιτρέψετε απευθύνοντας χαιρετισμό στο επετειακό 10ο Συνέδριο της Ένωσης Ελλήνων Νομικών e-ΘΕΜΙΣ και πριν εκφράσω μερικές σκέψεις για την αναμόρφωση της απονομής της Ποινικής Δικαιοσύνης στη χώρα μας, να συγχαρώ τους διοργανωτές και ιδιαίτερα τον Πρόεδρο του e-Themis τον αξιολογότατο συνάδελφο και φίλο Δημήτρη Αναστασόπουλο. Η Ένωση Ελλήνων Νομικών e-Themis μας έχει συνηθίσει στον συνδυασμό της οργανωτικής αρτιότητας με τον θεματικό πλούτο και την επιστημονική διεισδυτικότητα.
Η επιτυχία του 10ου Συνεδρίου σας είναι εξασφαλισμένη όχι μόνο από το κύρος των ομιλητών, την ικανότητα των διοργανωτών και τη μεγάλη σημασία του θέματος που πραγματεύεται, αλλά και το γεγονός ότι γίνεται σε συνεργασία με την Ένωση Ελλήνων Ποινικολόγων και την υποστήριξη της Ελληνικής Εταιρείας Ποινικού Δικαίου, που είναι εξ αντικειμένου πιο ειδική στο θέμα.
Η αναμόρφωση του Ποινικού Δικαίου και της Ποινικής Δικονομίας στη χώρα μας αποτελεί αίτημα δεκαετιών. Οι εν ισχύι Κώδικες υπήρξαν εξαιρετικά νομοθετήματα, πρέπει όμως να προσαρμοστούν στην εξέλιξη της κοινωνικής ζωής και των κοινωνικών αντιλήψεων, αλλά και στην ανάγκη επιτάχυνσης και βελτίωσης της ποιότητας της απονομής της Ποινικής Δικαιοσύνης στη χώρα μας. Η ανάγκη αυτή έγινε ακόμη επιτακτικότερη, καθώς το πλήθος των ειδικών ποινικών νόμων αλλά και των κατά καιρούς τροποποιήσεων των Κωδίκων έχει διατηρήσει τη συνεκτική ρύθμιση του αντικειμένου τους.
Τα σχέδια των νέων Κωδίκων αποτελούν έργο δεκαετούς προετοιμασίας και καρπό μελέτης και ανάλυσης πολυμελών επιτροπών από έγκριτους πανεπιστημιακούς, δικαστικούς λειτουργούς και δικηγόρους. Κοινό συμπέρασμα του νομικού κόσμου είναι ότι οι νέοι Κώδικες κινούνται σε σωστή κατεύθυνση, με στόχο τον εκσυγχρονισμό και την εκλογίκευση των αδικημάτων, των ποινών αλλά και της διαδικασίας απονομής της ποινικής δικαιοσύνης στη χώρα μας. Αναφέρω ενδεικτικά την κατάργηση του Ν. 1608/50,την κατάργηση των πταισμάτων, την αναβάθμιση του θεσμού της ποινικής συνδιαλλαγής, την υιοθέτηση των θεσμών της ποινικής διαπραγμάτευση και της ποινικής διαταγής καθώς και την αναβάθμιση του ρόλου του εισαγγελέα.
Φυσικά, σε ένα έργο τέτοιας σημασίας είναι εύλογο να εκφραστούν αντιρρήσεις και να προταθούν βελτιώσεις σε επίπεδο όχι μόνο τεχνικό, αλλά και αξιολογικό. Στην κοινωνία, αλλά και στον νομικό κόσμο δεν υπάρχει πάντοτε ομοφωνία ως προς τη δέουσα αξιολόγηση ορισμένων πράξεων – και πολύ συχνά η διαφωνία αυτή εκδηλώνεται σε σχέση με πράξεις ή παραλείψεις που συνδέονται και με τον πολιτικό βίο της χώρας.
Για τον λόγο αυτό πιστεύω ότι νομοθετήματα τέτοιας σοβαρότητας, που εκπονούνται επί δεκαετία, δεν πρέπει να εισάγονται προς ψήφιση με σπουδή, αλλά μόνο μετά από ικανό διάστημα διαβούλευσης, βελτιωτικών προτάσεων και επανεξέτασης. Για την ταυτότητα του λόγου δεν πρέπει να προωθούνται προς ψήφιση σε «ύποπτες» προεκλογικές περιόδους – για να παραφράσω τον γνωστό όρο του πτωχευτικού δικαίου.
Η έξαψη των πολιτικών παθών και η ένταση της διαμάχης κατά τις περιόδους αυτές δεν παρέχει πρόσφορο έδαφος για νηφάλια μελέτη, ενώ εκτρέφει υπόνοιες, όχι πάντοτε αδικαιολόγητες, ότι η εσπευσμένη ψήφιση έχει και προεκλογικά κίνητρα.
Δεν είναι τυχαίο ότι πολλές από τις εκφρασθείσες διαφωνίες ως προς επιμέρους διατάξεις των νέων Κωδίκων έχουν πολιτική διάσταση, καθώς πολιτική διάσταση έχουν οι παράνομες πράξεις που αντιμετωπίζονται από τις διατάξεις αυτές. Θα αναφέρω ενδεικτικά τις κριτικές απόψεις για την προτεινόμενη ηπιότερη αντιμετώπιση της κατασκευής και κατοχής εκρηκτικών υλών καθώς και για την μείωση της ανώτατης ποινής για τη διεύθυνση εγκληματικής οργάνωσης.
Η ανάγκη ικανού διαθέσιμου διαστήματος διαβούλευσης και επανεξέτασης συνδέεται και με το γεγονός ότι, λόγω της μεγάλης σοβαρότητας των αλλαγών, πρέπει να ληφθεί ιδιαίτερη πρόνοια για την ορθή εφαρμογή των νέων Κωδίκων.
Ενδεικτικά αναφέρω ότι, όσο και αν το σύστημα μετατροπής των ποινών φυλάκισης σε χρηματικές είναι στρεβλό, ισχύει επί μακρόν και έχει εμποτίσει τη δικαστική αντίληψη. Η μεταβολή του πρέπει να γίνει με μεγάλη προσοχή στην πρακτική εφαρμογή και με πραγματική αναμόρφωση της κοινωφελούς εργασίας, ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος να οδηγούνται άνθρωποι στις φυλακές χωρίς ιδιαίτερο ειδικο προληπτικό λόγο. Ανάλογη πρόκληση θα αντιμετωπίσει το Εισαγγελικό σώμα, καθώς η ενίσχυση του εισαγγελικού ρόλου και η δυνατότητα αρχειοθέτησης υποθέσεων ή αποχής από την ποινική δικαιοσύνη αποτελούν μείζονα αλλαγή στο καθημερινό έργο της ισταμένης Δικαιοσύνης.
Κυρίες και κύριοι,
Δεν θα ήθελα να αναλώσω άλλο χρόνο από τον ήδη περιορισμένο που έχουν στη διάθεσή τους οι διαπρεπείς ομιλητές μας. Με τη βεβαιότητα ότι το Συνέδριο θα αγγίξει με επάρκεια και τόλμη όλες τις δύσκολες πτυχές της θεματολογίας του και ότι τα συμπεράσματά σας θα έχουν σημαντική επίδραση στη βελτίωση των σχεδίων των νέων Κωδίκων, Σας εύχομαι ένα γόνιμο αλλά και ευχάριστο διήμερο!
Σας ευχαριστώ.
